Sinop Kütürü

**Tanlmslz** Perş. Eyl. 17, 2009 4:07 pm

HALK OYUNLARI
Sinop, folklor (halkiyat) yönünden oldukça zengindir. Bugüne kadar bu konuda bilimsel bir çalışma yapılmaması çok büyük bir eksikliktir.
Türkiye'nin en kıvrak oyunlarının Karadeniz'de bulunmasının yanı sıra, Sinop'ta ağır bir tempo hakimdir. Konular, genellikle güzellik unsurları ve gönül oyunudur. Halk oyunları karşılama türündendir.
Bunun dışında Kafkasya'dan gelerek buraya yerleşen halkın kendi yöre ve oyunları ve Batum göçmenlerinin Artvin Horonlarını andıran oyun havaları da yaygındır.
Sahile yakın kısımlardaki oyunlar, ritim ve figürleri yönüyle Kafkas oyunlarına benzer. İç kısımları ise İç Anadolu ve Kastamonu yöresi oyunlarının özelliğini taşır. Bu oyunlara davul, zurna, def, saz, mızıka, tulum gibi çalgılar eşlik eder. Ezgili oyunlar çoğunluktadır.
Yörenin giysileri, hem Karadeniz, hem de Kastamonu yöresinden farklıdır. Genellikle el tezgahlarında dokunan keten kumaşlardan ve el işlemelerinden meydana gelmiştir.
En çok oynanan oyunlar şunlardır: Çiftetelli, Horon, Karşılama, Geldi geldi, Kadın oyunu, Halay Ayancık Eymeleri, Karasuda Pazar Var.

EL SANATLARI
Sinop'un en yaygın el sanatlarından biri kotracılıktır. (kotra : çoğu bir direkli, randalı-, ince biçimli spor yelkenlisi) Çok uzun bir geçmişe dayanan kotracılık, bugün genellikle yelkenli üzerine yapılmaktadır. Geleneksel gemiciliğe alt oymacılığın yalnızca Sinop'ta yapıldığı bilinmektedir. Yelkenlinin yanı sıra birçok balıkçı tekneleri, gırgırlar, yatlar sipariş verildiği takdirde her türlü ağaç işleri, tavlalar, abajurlar vs. yapılmaktadır.
Kotracılığın yanında az da olsa av malzemeleri yapımı ve köylerimizde halı dokumacılığı vardır.

YÖRE MUTFAĞI
Sinop'ta her çeşit sebze yetiştiğinden ve her türlü balıkçılık yapıldığından, yemeklerin çoğunu sebzeler ve balık çeşitleri oluşturmaktadır.
Ancak geleneksel olarak yapılan ve sevilen yemekler de vardır. Çoğu hamur işidir. Bazıları şunlardır :
NOKUL : Bir börek çeşididir. Kıymalı, üzümlü, yoğurtlu, cevizli olarak yapılır.
PİLAKİ : Hıdrellez yemeğidir.
KEŞKEK YEMEĞİ
KATLAMA
SAÇ BÖREĞİ
KULAK HAMURU
HAMSİ DOLMASI

SİNOP'TA DÜĞÜN
Çeşitli geleneklerle günümüze kadar gelen düğün adeti Sinop'ta oğlan evinin kız evine birkaç yakını ile birlikte akşam veya yatsı namazından sonra gitmesiyle başlar.
Oğlanevi Allah'ın emri peygamberin kavli ile kızı babasından ister. Daha önceden kızı isteme konusunda aileler arasında görüşmeler yapıldığından kız tarafının rızası ile bu toplantıda kız isteme olayı kesinleşir. İyi temennilerle söz kesilir, şerbet içilir.
Söz kesmeden kısa bir süre sonra nişan töreni yapılır. Nişanında birtakım adetleri vardır. Nişanlanacak çifte yüzük takılır. Ailelerin akrabaları, yakınları, eş ve dostları bir araya gelerek eğlence düzenlenir.
Düğün tarihi belli olunca düğünden bir hafta önce oğlan evi kız evine aldığı veya yaptığı hediyeleri gönderir. Bu hediyelerle kız evinin yaptığı eşyalar, yakın dost, komşu ve akrabalara gösterilir. Gösterilen bu eşyaya "Çeyiz", bu olaya da "Çeyiz Serme" denir.
Çeyiz eşyaları düğün günü oğlan evi kız almaya gelince at, araba veya düğün sahiplerinin yakınlarıyla oğlan evine taşınır. Düğüne çağrılacaklara haber iletilir. Genelde düğünden bir gün önce kına gecesi yapılmaktadır. Kız evindeki kına gecesi, oğlan evinde düğünün başlangıcı sayılır. Kına gecesine kadınlar davet edilir. Kına, oğlan evinden şarkı ve türkülerle gelir. Kız evinde oynanır, kına türküleri söylenir. Kıza eş, dost ve akrabaların getirdikleri hediyeler verilir. Eline kına yakılır.
Oğlan evindeki düğün daha kalabalıktır. Hem erkek, hem de kadınlar davetlidir. Düğünü genellikle hatırı sayılır sözü geçen biri idare eder, misafirleri oyuna kaldırır, düğünün eğlenceli bir şekilde geçmesini sağlar.
Gelin almaya perşembe günü gidilir. Gelin süslü bir ata veya arabaya bindirilir. Gelinin başına oğlan tarafı şeker, bozuk para serper, bunlar uğur olarak kabul edildiğinden herkes tarafından kapışılır. Düğün alayı davul zurna ile oğlan evine doğru yola çıkar. Yolda bahşiş almak isteyenler düğün alayının yolunu keser.
Aynı gün akşamı akşam yemeğinde toplanan yaşlı erkeklerle kız babasının gönderdiği vekille birlikte imam nikahı kıyılır. Yatsı namazına yakın en yaşla konuk ve hoca damatla sağdıcı çağırıp, damada gerekli öğütler verir. Arkadaşları damadı odanın kapısına kadar getirir, sırtına yumruklayarak içeri iterler. O gece evde yenge kadından başka kimse kalmaz. Gerdek odasında damat iki rekat namaz kılar. Gelin büyük bir hediye olmadan duvağı açtırmaz. Ertesi gün (cuma) konu komşu hısım akraba gelin görmeye gelirler. Buna "ANA HAKKI", "GELİN CUMASI", "Gelin kızın gelin halini görmeye gelme" tabirleri de denilir. Bu toplantı çalgılı, türkülü, oyunlu bir eğlence ile yapılır. Bütün düğün müddetince davetlilere yemek verilir.
Gelin çeyizleri bir hafta sergilenir. Sonra indirilerek sandıklara konur. Gelinle damat evlilere karışır giderler.
Düğün töreni ailelerin durumuna göre evlerde, salonlarda kadın-erkek bir arada yapıldığı gibi bazı hallerde nişan-nikah bir arada da yapılabilir.
GERZE İLÇESİNDEN DÜĞÜN SIRASINDA SÖYLENEN MANİLER
*************************
Hamamın üç türlü kurnası
Üçünde mumlar yanası
Üç kızın biri benim olası
A benim esmer güzelim
Yarimle kol kola gezelim ...
*************************
Gelin ağlar coşkun coşkun
Var mı bunun gibi şaşkın
Benim Allah'ınan aşkım
Ararım bulamam seni ...
*************************
...
A kıymetli anam
A biricik anam
Suyun bitmesin anam
Kabında tuzun bitmesin anam
Yiyenin ben idim, içenin ben idim
Artık bitmesin anam
*************************
Altın tas içinde kınam ezilir
Ellerin yanında başım bozulur
Anam babam evin şen olsun
Ana ben gidiyorum haberin olsun
*************************
Babamın bacası eğrice tüter
El kadar ekmeği olsa o bana yeter
Anam babam evin şen olsun
Ana ben gidiyorum haberin olsun
*************************
Açım demedim açığım demedim
Her işlerin başına gittim anam
Babam beni bu köylere sığdıramadı
Aldı başlık parasını bana acımadı.
*************************
Oduna gitsem odun yolunda kalırım
Suya gitsem su yolunda kalırım
Beni sokakta bıraktın yavrum
Elimi kolumu bağladın yavrum
*************************
Suya gittin gelecek diye mi bakayım
Tarlaya gittin dönecek diye mi bakayım
Yemedim yedirdim giymedim giydirdim
Sizi ben eller için mi büyüttüm yavrum
*************************
Buğdayları ektin yavrum
Kabakları diktin yavrum
Mısırları kazdın yavrum
İçinden birini yemedin yavrum ...